نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران (جلد اول)

کتاب دوجلدی نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران اثری از دکتر شهریار زرشناس، نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات، فلسفه و سیاست است. کتاب حاضر جلد اول این مجموعه است که به پیدایش روشنفکری در ایران و نسل اول روشنفکران مشروطه می‌پردازد.

درباره کتاب نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران

شهریار زرشناس در ابتدای جلد اول کتابش می‌گوید «روشنفکری در معنای افواهی و رایج آن، مترادف با داشتن تحصیلات و اطلاعات، خوش فکر بودن یا به اصطلاح «داشتن فکر باز» و نظایر این‌ها می‌باشد، اما اگربه یک بررسی عمیق و تحلیلی-تاریخی بپردازیم، در می‌یابیم که روشنفکری یک تعریف و معنای تخصصی دارد. در تعریف تخصصی (که معمولا در کاوش‌های فلسفی و تئوریک، تاریخی و فرهنگی و جامعه شناختی و سیاسی، این تعریف مورد نظر است)، روشنفکری بیانگر یک جهت گیری و جریان تاریخی – فرهنگی تجسم روح مدرنیته و جهان نگری «عصر روشنگری» است.»

عصر روشنگری از اواخر قرن هفدهم آغاز شد و تا پایان قرن هجدهم امتداد داشت؛ به گونه‌ای که مورخان در بیان تقسیم بندی ادوار عصر جدید در غرب، سراسر قرن هجدهم و دهه‌های پایانی قرن هفدهم را به این نام می‌خوانند.

بخشی از کتاب نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران؛ جلد اول

روشنفکری در غرب، جریانی است که در رنسانس نطفه آن بسته شد و در هیئت نهضت روشنگری اواخر هفدهم و سراسر قرن هجدهم، به صورت تام و تمام ظهور کرد و مبلغ و سخن گو و تجسم بینش و نگرش و آرا و اندیشه های معرفت شناختی، سیاسی، اخلاقی-اجتماعی، حقوقی و حتی آدابی و هنری مدرنیته گردید.

با به تمامیت رسیدن تفکر اومانیستی در غرب و به ویژه پس از «هگل» و ظهور رویکرد نیست انگارانه «آرتور شوپنهاور» (م ۱۸۶۰) و «فردریش نیچه» (م ۱۹۰۰) و گسترش امواج بحران زده انحطاط پسامدرن، روشنفکری به عنوان تجسم جهان بینی عصر روشنگری، گرفتار انحطاط و تزلزل گردید و به جای یقین «دکارت» و «کانت»، شکاکیت خود ویرانگر «نیچه» و «فوکو» و «دریدا» نشست و این حکایت از احتضار تاریخی اندیشه روشنگری به عنوان چکیده و خلاصه مدرنیته داشته و دارد.

— کتاب خوب —