نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران (جلد دوم)

کتاب دوجلدی نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران اثری از دکتر شهریار زرشناس، نویسنده و پژوهشگر حوزه ادبیات، فلسفه و سیاست است. کتاب حاضر جلد دوم این مجموعه است که به پیدایش نسل دوم، روشنفکری مشروطه و روشنفکری دوران پهلوی می‌پردازد.

درباره کتاب نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران

شهریار زرشناس در ابتدای جلد اول کتابش می‌گوید «روشنفکری در معنای افواهی و رایج آن، مترادف با داشتن تحصیلات و اطلاعات، خوش فکر بودن یا به اصطلاح «داشتن فکر باز» و نظایر این‌ها می‌باشد، اما اگربه یک بررسی عمیق و تحلیلی-تاریخی بپردازیم، در می‌یابیم که روشنفکری یک تعریف و معنای تخصصی دارد. در تعریف تخصصی (که معمولا در کاوش‌های فلسفی و تئوریک، تاریخی و فرهنگی و جامعه شناختی و سیاسی، این تعریف مورد نظر است)، روشنفکری بیانگر یک جهت گیری و جریان تاریخی – فرهنگی تجسم روح مدرنیته و جهان نگری «عصر روشنگری» است.»

عصر روشنگری از اواخر قرن هفدهم آغاز شد و تا پایان قرن هجدهم امتداد داشت؛ به گونه‌ای که مورخان در بیان تقسیم بندی ادوار عصر جدید در غرب، سراسر قرن هجدهم و دهه‌های پایانی قرن هفدهم را به این نام می‌خوانند.

بخشی از کتاب نگاهی کوتاه به تاریخچه روشنفکری در ایران؛ جلد دوم

تقی زاده به لحاظ فکری، امتداد و دنباله میرزا ملکم خان ناظم الدوله است که در عهد پهلوی حاضر گردیده است تقی زاده به عنوان یک روشنفکر ناسیونالیست، مدافع تقلید صرف و تمام عیرا از تمدن غربی و به عبارت دیگر از مروجان غرب زدگی شبه مدرن بوده است. او در دوره دوم انتشار مجله «کاوه » در مقاله‌ای چنین نگاشته است: «ایران باید ظاهراً و باطناً، جسماً و روحاً فرنگی مآب شود و بس».

تقی زاده در سال ۱۳۲۹ ش، هنگام تشکیل اولین دوره «مجلس سنا » به عضویت آن مجلس و همچنین انگلوفیل محسوب می‌شد و مورد توجه و احترام رضا شاه و پسرش بوده است. تقی زاده به عنوان یک روشنفکر ناسیونالیست، در مسیر ترویج بافته‌های دروغین مستشرقان و ایران شناسان غربی فعالیت زیادی انجام داد. او به شدت مورد علاقه و حمایت مستشرق فراماسونر انگلیسی ادوارد برون قرار داشته است. از تقی زاده خطابه هایی درباره «مانی» و مقالاتی در خصوص فردوسی و نیز بحث هایی درباره خط فارسی باقی مانده است.